دکتر حامد حاجیحیدری/ محمد رضا قائمینیک
░▒▓ فصل اول. مقدمه
1. تقلب (Cheating) علمی به طور کلی، شامل عبارتپردازی، ایدهپردازی و بیان دیدگاههای دیگران بدون ارجاع و نقلقول است (دانشگاه کوپنهاگن). تقلب شامل کپی از دیگری، تحریف مطلب، سرقت بخشی از متون، و عدم ارائهی دلیل و شاهد له یا علیه میشود (دانشگاه کوپنهاگن).
2. باید قوانینی در دانشگاه اعمال شود تا مانع از وقوع چنین مواردی گردد (دانشگاه کوپنهاگن).
3. دانشجویان، ملزم به قرار دادن نقلقولهای مستقیم در «» شوند (دانشگاه کوپنهاگن).
4. هر گونه تلاشی برای تقلب، معادل خود اقدام تقلب خواهد بود (دانشگاه کوپنهاگن).
5. همدستی در تقلب، معادل خود اقدام تقلب خواهد بود (دانشگاه کوپنهاگن).
6. اغوا، ترغیب به همکاری در تقلب یا اصرار به دیگری برای ارتکاب آن، معادل خود اقدام تقلب خواهد بود (دانشگاه کوپنهاگن).
░▒▓ فصل دوم. ریشههای وقوع تقلب
1. افول ارزشها (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
2. اخلاق دانشجویی و رابطه آنها با دانشگاه (دانشگاه آلبرتا).
3. کمبود مهارتهای تحقیق (دانشگاه آلبرتا).
4. بیدقتی در نقلقول و نقل مطلب (دانشگاه آلبرتا).
5. فشار از ناحیهی خانواده، رقابت میان دانشجویان و نیاز به مدرک برای اشتغال (دانشگاه آلبرتا).
6. کالایی شدن معرفت و تعلیم و تربیت (دانشگاه آلبرتا).
7. مدیریت ضعیف زمان، و فقدان مهارتهای کار گروهی و اقدام سازمانی (دانشگاه آلبرتا).
8. عدم معرفی و آشناسازی دانشجویان نسبت به قوانین دانشگاه (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
9. بینش و فرهنگ عمومی اندک در مورد چیستی کپیبرداری و تقلب (دانشگاه آلبرتا).
10. فشار حاصل از رقابت برای کسب نمرهی بهتر (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
11. درخواستهای فزاینده یا غیر منصفانهای که از سوی معلم صادر میشود (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
12. رفتارهای سخت و دشوار بخشهایی از دانشکده نظیر کتابخانه (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
13. فشار و اصرار از ناحیهی دوستان برای سوء استفاده از کارهای تحقیق دانشجو (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا و دانشگاه مانکاتو/ مینِسوتا).
14. شیوع بیشتر تقلب در میان مردان (دانشگاه مانکاتو/ مینِسوتا).
15. دانشجویان با معدل متوسط به پایین، گرایش بیشتری به تقلب دارند (دانشگاه مانکاتو/ مینِسوتا).
16. دانشجویان با نسبت خویشاوندی در یک کلاس یا دانشکده و دانشگاه استعداد بیشتری برای وقوع تقلب دارند (دانشگاه مانکاتو/ مینِسوتا).
17. دانشجویانی که والدین یا بستگان آنها استاد دانشگاه هستند، احتمال و امکان بیشتری برای سوء استفاده از تحقیقات دارند (دانشگاه مانکاتو/ مینِسوتا).
18. تأثیر روابط دوستانه (دانشگاه مانکاتو/ مینِسوتا).
19. دشواری در ارزیابی منابع اینترنتی (دانشگاه آلبرتا).
20. ابهام در تمایز دو امر کپیبرداری (به عنوان امری قبیح) و نقل قول (دانشگاه آلبرتا).
21. سردرگمی در مورد اینکه چه منابعی مناسب و معتبر است؟ (دانشگاه آلبرتا).
░▒▓ فصل سوم. شیوههای کشف تقلب
1. وقتی برگهی دانشجو، از استعدادهای نوشتاری یا تحقیقیِ او افزونتر باشد و آن را بسیار ژورنالیستی، یا بسیار حرفهای انجام داده باشد، باید به وقوع تقلب حساس شد (دانشگاه آلبرتا و دانشگاه کارولینای ساحلی).
2. تکلیف انجام شده توسط دانشجو، شامل لغات، اصطلاحات خاص یک صنف، اصطلاحات تکنیکی یا واژگانی باشد که فراتر از توانایی و استعداد یک دانشجو تلقی میشود (دانشگاه آلبرتا).
3. اصطلاحات به کار رفته، در زبان سادهی دانشجویان در برگهها حضور نداشته باشد (دانشگاه کارولینای ساحلی).
4. بخشها یا جملات با محتوای گزارش مرتبط نباشد (دانشگاه کارولینای ساحلی).
5. سبک ناقص نقلقول: گاهی نقل قولها به صورتهای مختلف آورده میشوند که همگی به یک شکل نیستند (دانشگاه کارولینای ساحلی).
6. کمبود یا فقدان ارجاعات یا نقل قولها؛ طولانی یا بدون دستهبندی و نامرتب بودن ارجاعات میتواند نشان تقلب باشد (دانشگاه کارولینای ساحلی).
7. منابع و کتابشناسی و پینوشتها به شیوهای عجیب تهیه شده باشند. مثلاً زیادی طولانی باشد، از منابع بسیار جدید یا بسیار قدیمی، به کرات استفاده شده باشد یا از منابع غیرقابل دسترسی استفاده کرده باشد (دانشگاه آلبرتا).
8. نوشته، به صورت ناهموار و ناپیوسته باشد. برای مثال، درآمد یا نتیجهگیری، نسبت به بقیه متن بسیار ضعیف نوشته شده باشد (دانشگاه آلبرتا).
9. صورتبندی نامعمول، حاشیههای عجیب و غریب، جداول نامعمول، خطوط شکسته شکسته، سبکهای ثابت و دیگر صورتبندیهای ناقصی که میتواند این نقصها را نشان دهد (دانشگاه کارولینای ساحلی).
10. گاه، در بالا یا پایین برگههای پرینت گرفته شده متونی عجیب دیده میشود (دانشگاه کارولینای ساحلی).
11. عنوان متن، فونت، ارجاعات، فرمت یا فاصله از کنارهها ثابت و منظم نباشد (دانشگاه آلبرتا).
12. لینکهای جاسازی شده، قطعشدگیهای صفحه، یا شمارههای ناپیوسته صفحه در متن دیده شود (دانشگاه آلبرتا).
13. موضوع برگه یا بخشهایی از متون و محتوای آن، کاملاً با تکلیف و برنامه کلاس و محتوای کلاس هماهنگ نباشد (دانشگاه آلبرتا).
14. انگیزههای تحقیق مهماند. آیا برای یک نمره، گزارشی صد وپنجاه صفحهای تهیه شده است؟! (دانشگاه آلبرتا).
15. ارجاعات به نمودارها، چارتها نیز میتواند راهگشا باشد (دانشگاه کارولینای ساحلی).
16. میتوان از نرمافزارهای تقلبیابی استفاده نمود (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا و دانشگاه آلبرتا):
• Eve2
• Glatt Plagiarism Services Turnitin.com
• iThenticate
• DOC Cop Plagiarism.org
• Dupli Checker
• Viper
• eTBLAST
• Plagiarism Checker.com
17. جستجو در موتورهای جستجو، همچنان یکی از اصلیترین راههای بررسی برداشت از اینترنت است. خصوصاً، گوگل با جستجوی هوشمندترش در قیاس با موتورهای رقیب، ترجیح دارد.
░▒▓ فصل چهارم. راهکارهایی برای پیشگیری از وقوع تقلب
1. دانشجویان را از ضوابط آکادمیک مطلع سازیم (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
2. قوانین دانشگاه بایستی واجد یکپارچگی و انسجام باشد و همچنین بوضوح به اطلاع دانشجویان و دیگر افراد مرتبط با مسأله قرار گیرد (دانشگاه مانکاتو/ مینِسوتا).
3. بایستی کوشش شود تا روندهای منظم در اجراء قوانین ایجاد و نهادینه شود. نفس اجرای منظم و بیتبعیض ضوابط حایز اهمیت ویژه است (دانشگاه مانکاتو/ مینِسوتا).
4. «هم دانشجویان» و «هم مسؤولین امر»، بایستی کاملاً پذیرای نهادها و اصول دانشگاهی باشند (دانشگاه مانکاتو/ مینِسوتا).
5. خصوصاً ضوابط سرقت ادبی، و قواعد انشاء نقل قول مستقیم و غیرمستقیم را برای دانشجویان روشن کنیم (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
6. برای دانشجویان روشن کنیم که چگونه تقلب، به دانشجویان و اعتبار دانشگاه لطمه میزند (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
7. فرصتهای تقلب را کم نماییم (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
8. در ابتدای هر ترم برای آشنا ساختن دانشجویان با قوانین دانشگاه، قواعد پژوهش و نظایر آنها، مدت زمانی خاص صرف شود (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
9. دانشجویان را باید از معیارهای ارزیابی تکالیفشان مطمئن ساخت. مرور دقیق تکالیف دانشجویان در طولترم، برای آنها روشن خواهد کرد که توانایی و کارهای آنها مورد ارزیابی قرار گرفته است (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
10. بسط و گسترش فضای «صداقت» و کسب همدلی دانشجویان است (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا و دانشگاه مانکاتو/ مینِسوتا).
11. از دسترسی برابر همهی دانشجویان به امکانات و مواد امتحانی، اطمینان حاصل شود (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
12. باید کوشش کرد شرایطی را برای دانشجویان ایجاد نمود تا دریابند که بدون تقلب یا سرقت ادبی، میتوانند در کلاس موفق شوند. برای تحقق این موضوع، میتوان سیاست نمره را شفاف کرد، و در آغاز ترم به اطلاع دانشجویان رساند و به علاوه از تمام امکانات مشروع برای ایجاد امکانهای بیشتر برای کسب نمره استفاده کرد (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
13. باید دانشجویان را ترغیب کرد که اگر مشکلی دارند، با صحبت، آن را با استاد در میان بگذارند (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
14. باید ترس از آزمون و نمره را به حداقل رساند (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
15. در مورد تحقیقات طول ترم یا پایان ترم، صریحاً به دانشجویان متذکر شوید که ارائه مجدد کارهای قبلی در کلاس کنونی، امری نامطلوب بوده و در این میان، متضرر اصلی خود دانشجویان خواهند بود. از دانشجویان بخواهید تا کارهای و حتی کلاسهایشان را با شما چک کنند تا حتی اگر کار مشترک با درس دیگری قرار است انجام شود، در جریان باشید. به عنوان مثال، میتوان دانشجویان را ترغیب کرد که از نتایج کارهای گذشته استفاده کرده و تحلیلی جدید از آنها ارائه دهند (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
16. میتوان موضوعات تحقیقات را برای دانشجویان، خاص کرد، طوری که دانشجو الزاماً در چهارچوب هدایت استاد و نه با بهرهبرداری از منابع پیشین کار تحقیق را پیش ببرد (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
17. دانشجویان را میبایستی از موضوعات پراکنده بر حذر داشت. بدین ترتیب، امکان مراجعه دانشجو به مراکز غیرقانونی تحقیقسازی کمتر میشود (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
18. باید توجه داشت که موضوعات تحقیقات دشوار و بیرون از حد تحمل دانشجویان، زمینهساز تقلب خواهد بود (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
19. بایستی هر ترم و برای هر درس، تحقیقات جدید و متفاوت از گذشتهای را اعمال کرد، طوری که دانشجویان نتوانند از تحقیقات دانشجویان ترمهای پیشین استفاده کنند (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
20. بایستی از دانشجویان خواست تا «درفت» اولیهای از کارهایشان ارائه دهند. با اعمال برخی اصلاحات در درفت اولیه، دانشجویان باید کار پایانی را نیز در چارچوب همان درفت تکمیل کنند (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
21. اگر کلاس، خیلی شلوغ نیست، کارها بین دانشجویان تقسیم شود و خود آنها در مورد آن به قضاوت بنشینند (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
░▒▓ فصل پنجم. واکنش علیه تقلب
1. نظر به اهمیت پایگاه علمی و اعتبار دانشگاه، واکنش علیه تقلب، باید آشکار و بیملاحظه باشد، به نحوی که دانشجویان دریابند که دانشگاه و استاد، تقلب را تحمل نخواهند کرد، و در مورد آن «بسیار» حساساند (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
2. اگر، به وقوع تقلب، شک و تردید داشتید، با دانشجوی مظنون، دربارهی مسأله صحبت کنید و واکنش او را مورد بررسی قرار دهید. این گفتگو بسیار مهم و راهگشا است. در این گفتگو به نکات زیر توجه کنید:
• اگر در حال تعادل نیست، میتوان او را به صحبتی صمیمانه دعوت نمود (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
• یا هنگامی که با دوستانش ملاقات میکند، عیناً مسأله مورد نظر را در رفتار او مورد توجه قرار دهید (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
• از به کار بردن مستقیم واژه تقلب یا دستبرد اجتناب کنید (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
• نوعی دلواپسی را در او برانگیزید، اما در جایگاهی جدی با وی ارتباط برقرار کنید (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
• به تبیینها و توضیحات وی گوش بسپارید (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
• اگر دانشجو، از هرگونه پذیرش ارتکاب خطا سرباز زد، از مسائل حاشیهای مربوط به آن، نظیر اصطلاحات، تفاسیر، تعاریف و نظایر آنها از او بپرسید (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
• حتی با ناراحتی او همراه شوید، و حتی در صورت نیاز او را به مرکز مشاورهای راهنمایی کنید (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
• در نهایت، به آرامی از قوانین دانشگاه در مورد تقلب به او نکاتی را متذکر شوید (دانشگاه برکلی/کالیفرنیا).
3. سر و کله زدن اضافه با متهم، سبب فراموش کردن فرایند اصلی قضاوت و طی کردن روند تنبیه اداری میشود. پس از همه تعاملات مثبت و در عین حال محدود با دانشجو، باید معلوم باشد که حرف آخر را در این زمینه کمیته انضباطی دانشکده میزند (دانشگاه آلبرتا).
4. استادان باید برای رویارویی با تقلب، توجیه شوند و از قاطعیت و صراحت دانشگاه اطمینان داشته باشند:
• برخی اساتید فکر میکنند که فرایند قضاوت دانشگاه، فرایندی خستهکننده، زمانبر و فارغ از حمایت سایر اعضای دانشگاه است (دانشگاه آلبرتا).
• اساتید اغلب، تنبیهات را شایسته و در حد و اندازهی جرم نمیپندارند (دانشگاه آلبرتا).
• برخی از اعضای آکادمی به میزان تأثیرگذاری گزارش تقلب در روند کلی فرایند قضاوت بیاعتمادند (دانشگاه آلبرتا).
• برخی از اعضای آکادمی نمیخواهند به واسطه گزارش تقلب، اعتبار دانشجو یا اعتبار سایر اساتیدی که تقلبی کشف نکردهاند به چالش خوانده شود (دانشگاه آلبرتا).
• اثبات وقوع تقلب، اغلب دشوار است (دانشگاه آلبرتا).
• برخی از اعضاء دانشگاه، معتقدند وارد ساختن چنین اتهاماتی سبب کاهش و افول مهارتهای تحصیلی دانشجویان یا سرخوردگی آنان میشود (دانشگاه آلبرتا).
• در مواردی، ممکن است دانشگاهها سیاستهای ثابت و برابری برای مقابله با این مسأله تعریف نکرده باشند. از این بابت، بیم بیعدالتی یا نافرجام ماندن اقدام استاد در گزارش تقلب میرود (دانشگاه آلبرتا).
• گزارش تقلب، میتواند رابطه اساتید با دانشجویان را به لحاظ عاطفی با مشکل مواجه کند (دانشگاه آلبرتا).
والحمدلله رب العالمین
مآخذ:...
ممنون